dinsdag 24 april 2012

Fietsen langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie (van Muiden naar Gorinchem)

We fietsen door een moeras! Geen echt moeras, maar een virtueel moeras dat Nederlanders vroeger onder water konden zetten om de vijand tegen te houden. De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt van Muiden naar de Biesbosch en was bedoeld om de steden in het westen te beschermen. De waterlinie bestond uit een stelsel van forten, kanalen en velden. In geval van nood kon de zaak onder water worden gezet. Te diep om doorheen te lopen en niet diep genoeg om te varen. Geen doorkomen aan! Het is een typisch Hollands meesterwerk. Een verborgen en geheim landschap in het landschap dat we allemaal wel kennen.
Het meesterstuk is echter snel verouderd, met de uitvinding van het vliegtuig was de waterlinie nutteloos. De forten waren lange tijd nog gesloten en werden gebruikt voor allerlei militaire doeleinden. De vijand die vroeger uit het oosten kwam, komt nu uit het westen in de vorm van oprukkende steden. De linie wordt doorsneden door wegen en opgeslokt door woonwijken. Maar diezelfde stedeling biedt ook kansen. De linie krijgt een steeds grotere betekenis voor recreanten. En waren de forten vroeger geheim, nu wijzen bordjes je de goede kant op. Het is een leuke route om te fietsen met een informatieboekje over de linie in je achterzak. Op die manier zie je opeens een nieuw landschap. In plaatst van koeien in een veld en een leuk cafeetje, zie je een verdedigingslijn met velden die onderwater kunnen worden gezet en een fort. Zelfs Fosse roept op dag drie als we in een fort lopen: Nee mam, dit is geen kasteel, dit is een fort! Overdag fietsen we langs de linie en ’s nachts kamperen we op de forten.


Gefietste route
Dag 1: Amsterdam – Loenen aan de Vecht ( 42km)
We fietsen over de LF20 de stad uit via naar Muiden. Daar komen we de eerste tekenen van de waterlinie tegen. Het Muiderslot ligt hier op een strategische plek aan het IJsselmeer. Je kunt hier ook met een bootje overvaren naar Pampus (ook onderdeel van de linie). Wij bewaren die attracties voor een andere keer en fietsen verder langs de Vecht (oostzijde). Vlak voor de snelweg ligt restaurant Fort H aan de rechterhand. In Weesp fietsen we even naar Fort Ossenmarkt (100 m naar rechts). Er staat een groot kanon voor. Daar moet natuurlijk op gespeeld worden. Een eindje verder komen we langs Fort Uitermeer. Een fort langs de Vecht dat langzaam door de natuur wordt overgenomen. Het fort heeft veel weg van een Romeinse arena zoals het Coloseum. Een verlaten kanonsloop ligt op een betonnenplaat. Dit is een zeldzame plek in Nederland, het is niet aangeharkt. Een goeie plek voor een picknick. We fietsen steeds verder langs de Vecht, dan weer aan de ene kant, dan weer aan de andere kant. De Vecht is hier de hoofdweerstandlinie. De weilanden links konden onder water worden gezet en het gebied rechts werd beschermd tegen aanvallen. Overal zijn mensen aan het fietsen, varen en wandelen. Een echt Hollands landschap met molens, weiden en woonboten. Boerderijtjes met oude lindes ervoor, leunend tegen een dijkje. Ook kakelverse landhuizen met designhekken en grote landrovers voor de deur. Bij Loenen slaan we af en fietsen naar Fort Spion, een natuurcamping op een fort van de Waterlinie. Er is een klein tentenveldje met uitzicht op de plassen, wel met een drukke weg achter de bosjes. De voorkant het fort is begroeid met klimplanten, de achterkant is bedekt met gras. Douchen doe je in het ijskoude fort zelf. Er hangt een briefje: Doe a.u.b. het licht uit voor de vijand, energie, maar vooral muggen. Ook hier is de vijand veranderd.

Dag 2: Loenen aan de Vecht - Tull en ’t Waal (58km)


We fietsen eerst terug naar de Vecht en volgen de rivier naar het zuiden. Links en rechts komen we forten tegen. We gaan met een boog om Utrecht heen. Hier staan veel kleine bunkertjes, die doen nu dienst als schapenslaapplaats, houtopslag en grafitymuur. De flats van Utrecht komen in het zicht. De hoofdweerstandslijn is hier nog steeds de scheiding tussen stad en land. Rechts bebouwing uit de jaren zestig, links het recreatiegebied Noorderpark. Hier is de linie flink doorsneden. Fort Blauwkapel ligt midden tussen snelwegen en spoorbanen. We gaan verder door een denkbeeldig moeras. In werkelijkheid fietsen we dwars door de Uithof naar Amelisweerd en fort Vechten. Een groot fort met een informatiecentrum waar een grote maquette van de waterlinie staat. Je kunt rondsttruinen over het fort  en picknicken tussen de bunkers en kazernes. Er worden ook allerlei feestje, bruiloften en kinderpartijtjes gevierd. We gaan verder door Nieuwegein, we dwalen door de bebouwing tot we opeens een weids uitzicht hebben op de Lek. Een klein opklapbruggetje over een sluis. Drie sluizen op rij liggen hier, steeds een stapje groter. Een paar kilometer verderop zetten we de tent neer op het Werk aan de Korte Uitweg. Een beschut plekje tussen de aarde omwallingen van het fort. ’s Avonds krijgen we een rondleiding van de beheerder. Een klamme koude bedoening moet dat geweest zijn om als soldaat hier onder de aarde in die gewelven te slapen. Onze tent lijkt een stuk comfortabeler.

Dag 3: Tull en 't Waal – Gorinchem (40km)
Vandaag fietsen we door het rivierenlandschap. We gaan over smalle steile dijkjes vol fluitekruid, boterbloemen en koolzaad. Het is lente langs de linie. Onder aan de dijk liggen boomgaarden en dijkhuisjes die zich in de dijk lijken te willen verstoppen. Hier komt de SRV nog langs de huizen. We nemen de pont naar Geldermalsen. Het Fort bij Asperen heeft een cafeetje en voor een kleine vergoeding mag je naar binnen. Het is een rond fort met drie verdiepingen. Het is koud en maar op een enkele plek verlicht. Fosse vindt het net een spookhuis. We gaan verder door naar de Waal, naar Fort Vuren in de buurt van Gorinchem. We zetten de tent op in het hoge gras achter het fort. Geen kip is hier. Samen met de beheerder hebben we het fort voor onszelf. Hij wil geen echte camping worden, hij heeft liever dat mensen dit plekje zelf ontdekken. Dat past wel bij de linie. Ook een stuk onontdekt verscholen landschap.

Totaal: 140 km

Overnachtingsadressen
Fort Spion, natuurcamping, www.fortspion.nl
Werk aan de korte Uitweg, natuurcamping,  www.fortwku.nl
Fort Vuren, klein kampeerveld, www.wff.nl

Informatie over de Nieuwe Hollandse Waterlinie: www.hollandsewaterlinie.nl